Utilisator:ArnôdFrasse/Prèniom

De Vouiquipèdia, l’enciclopèdia abada.

Cela pâge est na lista dos prènioms arpetans. Por ora, 'l est oncor en construccion!
____________________

Les prénoms arpitans sont des prénoms d'origines diverses (celtique, latine, germanique, etc.) qui sont ou ont été portés dans l'aire arpitane (parfois parfois appelée Arpitanie). En 1539, la Savoie étant alors sous la domination de la France, François I° ordonne que tous les actes seraient écrits en langue française; on essaya donc de franciser des noms locaux à forme arpitane. En Arpitanie, la langue arpitane côtoie le français, la langue d'usage véhiculaire dès le XIVe siècle et la langue administrative depuis Emmanuel-Philibert (1614). Depuis, la plupart des arpitans reçurent donc un prénom français à l'état-civil, tenus par des curés, notaires ou des lettrés du lieu, mais eurent au quotidien une appellation arpitane. On s'appelait en vérité Maurice, même si tout le monde disait Mœris.

Cette liste recense les prénoms dans leur forme en s'efforçant de respecter les règles de graphie moderne de l'Arpitan. On ne trouve donc pas Zhian, Dzójé, Twénó ou Zheurzhou, qui sont des formes "patoises" écrites avec les conventions de l'orthographe française.

Origines[changiér | changiér lo tèxto sôrsa]

On peut classer les noms d'après trois sources différentes:

  • les prénoms bibliques (latin, grec, hébreu)
  • les prénoms latins ou latinisés à l'époque Gallo-Romaine,
  • les prénoms individuels d'origine burgonde ou germanique puis latinisés.

Les plus portés étaient ceux de saints très vénérés en Savoie: François, Sigismond, Maurice, Agathe, Bernard, Antoine, Sébastien, Roch, Etienne, Isidore...

Formes contractées[changiér | changiér lo tèxto sôrsa]

Les formes contractées sont nombreuses en arpitan: Touèno pour Antouèno, Fano pour Stèfano, .... ou ... pour ...., etc.

Notes[changiér | changiér lo tèxto sôrsa]

  • Autrefois, sur les régistres, tenus par des curés ou des lettrés, les prénoms étaient toujours écrits en français. On s'appelait en vérité Maurice, même si tout le monde disait Mœris.
  • Le code civil a instauré une liberté presque totale dans le choix des prénoms (Art.57)
  • Les plus portés étaient ceux de saints très vénérés en Savoie: François, Sigismond, Maurice, Agathe, Bernard, Antoine, Sébastien, Roch, Etienne, Isidore...

Un prénom si populaire qu'il comptait une dizaine de variantes

Il fallut alors écrire les noms dans les actes et autres formalités, en latin telle était la coutume, puis en français.

Homos[changiér | changiér lo tèxto sôrsa]

prénoms masculins. Quant aux différentes formes locales du même nom, ce sont-là un preuve de l'évolution du langage locale. Cette liste des prénoms n'est pas complète.

Prèniom en Arpetan
(en OR-B)
Prononciacion la més comena
dens la zona arpetana (en AFE)
Prononciacion locâla
ou particuliére (en AFE)
Lengoua francêsa Prèniom semblâblo
en Francês
Lengoua étaliena Prèniom semblâblo
en Étalien
Adrian La plepârt de patouès en zona de lengoua arpitana [adrijɛ̃] Môrièna [ãdrijɛ̃]1

Genevês [adrijɛ̃]2
Bassin Chambèrien [adrijɛ̃]2

Adrien Adriano
Amidor Ègzemplo Dôfenât [aˈmidɔr]2 Amador Amatore
Anastaso Ègzemplo Tarentèsa [nas'tazɛ]1 Anastase Anastasio
Anduér Ègzemplo Ègzemplo Andéol Andeolo
Antouèno La plepârt de patouès en zona de lengoua arpitana [ɑ̃tweno] Bugê [ɑ̃twɛno]1

Bassin Chambèrien [ɛ̃tweno]2
Genevês [ɑ̃tweno]2

Antoine Antonio
Atanaso Ègzemplo Môrièna [ta'naːzə]1

Genevês [ta'naːzə]3
Tarentèsa [ta'naːzɛ]1

Athanase Atanasio
Barnârd La plepârt de patouès en zona de lengoua arpitana [bɑr'naː] Vâl d’Aoûta [bɛːlnaː]1

Môrièna [bɛr'naːrt]1
Genevês [bɑr'naː]1

Bernard Bernardo
Bartelomél Ègzemplo Bassin Chambèrien [bɑrt'lɛːmi]3

Genevês [bɑr'tɔloːmi]2

Barthélemy Bartolomeo
Benêt Ègzemplo Domba [bɛn'a:]1

Genevês [bɛn'ɛ:]2
Bassin Chambèrien [ben'ɛ:]2

Benoît Benedetto, Benito
Benimo Ègzemplo Ègzemplo Bénigne Benigno
Benouèt Ègzemplo Ègzemplo Benoît Benedetto, Benito
Blèse Ègzemplo Biôjolês [blɛz]1
Forêz [blɛz]2
Blaise Biagio
Bônaventura La plepârt de patouès en zona de lengoua arpitana [boːna'vɛ̃tyra] Bassin Chambèrien [vɑ̃tyr]4 Bonaventure Bonaventura
Cèrgue Ègzemplo Ègzemplo Cyr Ciro
Ciro Ègzemplo Ègzemplo
Cllèment Ègzemplo Môrièna [kʎe'mɛ̃]1
Clément Clemente
Colin La plepârt de patouès en zona de lengoua arpitana [kɔlɛ̃] Vâl d’Aoûta [kɔlaː]1

Bassin Chambèrien [kɔlɛ̃]2, [kɔlaː]3
Tarentèsa [kɔlĩ]1

Nicolas Nicola
Cretôffle Ègzemplo Ègzemplo Christophe Cristoforo
Cretôblo Ègzemplo Ègzemplo
Damian Ègzemplo Brêsse [damjɑ̃]1 Damien Damiano
Èlê Ègzemplo Ègzemplo Éloi Eligio
Erojo Ègzemplo Ègzemplo Eusèbe Eusebio
Etiève Ègzemplo Ègzemplo Étienne Stefano
Fanfouès La plepârt de patouès en zona de lengoua arpitana [fɑ̃'fwe] Ègzemplo François Francesco
Felepo Ègzemplo Ègzemplo Philippe Filippo
Felicièn Ègzemplo Ègzemplo Félicien ...
Gerôd Ègzemplo Ègzemplo Giraud Giraldo
Gllôdo Ègzemplo Môrièna [ʎo'do]1

Genevês [klo:'do]1
Fôcegni [glo:'do]3
Bugê [kloːd]2

Claude Claudio
Gracièn * Ègzemplo Ègzemplo Gratien Graziano
Hanri Ègzemplo Brêsse [ɑ̃ri]1 Henri Enrico, Henrico
Hèctor Ègzemplo Brêsse [etɔr]1 Hector Ettore
Hugon Ègzemplo Ègzemplo Hugon Ugo
Jâque Ègzemplo Ègzemplo Jacques Giacobbe, Giacomo
Jian La plepârt de patouès en zona de lengoua arpitana [d͡zjɑ̃]

La plepârt de Savouè [ðjɑ̃]

Môrièna [ðjɑ̃]1, 3, [jan]2

Bassin Chambèrien [djɑ̃]
Valâdes arpetanes du Piemont [juɑ̃]
Fôcegni [ðɑ̃]
Vâl d’Aoûta [djɑ̃], [djuɑ̃]1
Argentina [djɑ̃]1
Bugê [ðɑ̃]1

Jean Giovanni, Gianni
Jian-Baptista La plepârt de patouès en zona de lengoua arpitana [d͡zjɑ̃ baːtita] Vâl d’Aoûta [djɑ̃ baːtita], [djuɑ̃ titɛ̃]1

Valâdes arpetanes du Piemont [juɑ̃ bɑ'tista]

Jean-Baptiste Gianni-Battista
Jelien Ègzemplo Ègzemplo Julien Giuliano
Jôrjo Ègzemplo Môrièna [ðurðə]4 Georges Giorgio
Josèf Ègzemplo Biôjolês [dðø'ze]1
Joseph Giuseppe
Lorent Ègzemplo Bugê [lɔʁɛ̃]1
Laurent Lorenzo
Magnuél Ègzemplo Fôcegni [mɑ̃wɛlə]3 Emmanuel Emanuele
Marcél Ègzemplo Ègzemplo Marcel Marcello
Martin Ègzemplo Ègzemplo Martin Martino
Maxence * Ègzemplo Ègzemplo Maxence Massenzio
Mechiél Ègzemplo Brêsse [mə'Ɵia]1 Michel Michele
Môris Ègzemplo Genevês [mo'ris]2

Fôcegni [mu'ri]2
Tarentèsa [mu'i]1

Maurice Maurizio
Mœris Ègzemplo Môrièna [mœri], [məri]3 Maurice Maurizio
Nèstor Ègzemplo Brêsse [nɛs'tɔr]1 Nestor Nestore
Neziér Ègzemplo Ègzemplo Nizier Nicezio
Noèl Ègzemplo Brêsse [no'je]1 Noël Natale
Onesimo Ègzemplo Môrièna [nɛːsimə]3 Onésime Onesimo
Oyen Ègzemplo Ègzemplo Oyen Eugendo
Piérro Ègzemplo Vâl d’Aoûta [pjɛːrə]1
Bugê [pjɛːrə]1
Forêz [pjaːrə]2
Pierre Piero
Pol, Por, La plepârt de patouès en zona de lengoua arpitana [poːl] Argentina [pɔlo]1 Paul Paolo
Reman Ègzemplo Ègzemplo Romain Romano
Saforin Ègzemplo Ègzemplo Symphorien Sinforiano
Sandro La plepârt de patouès en zona de lengoua arpitana [sɑ̃dro] Domba [lɛk'sɑ̃drə]1 Alexandre Alessandro
Savêtro Ègzemplo Ègzemplo Silvestre Silvestro
Savin Ègzemplo Ègzemplo Sabin Savino
Sifrêd * Ègzemplo Ègzemplo Siffroy Siffredo
Sixte * Ègzemplo Ègzemplo Sixte Sisto
Socrate * Ègzemplo Ègzemplo Socrate Socrate
Sorlin La plepârt de patouès en zona de lengoua arpitana [sor'lĩ] Môrièna [sor'liː]1 Saturnin Saturnino
Surpis Ègzemplo Ègzemplo Sulpice Sulpizio
Tièno Ègzemplo Môrièna [tʃenə]1 Étienne Stefano
Tiève Ègzemplo Ègzemplo Étienne Stefano
Tomas Ègzemplo Ègzemplo Thomas Tommaso
Touèno La plepârt de patouès en zona de lengoua arpitana [tweno] Dôfenât [twɑne]1

Vâl d’Aoûta [tweno], [ɑ̃twɛnə]1
Argentina [twenə]

Antoine Antonio, Toni
Urben Ègzemplo Ègzemplo Urbain Urbano
Vincent Ègzemplo Bugê [vĩ'sɛ̃]1
Vincent Vincenzo, Vincente

Femèles[changiér | changiér lo tèxto sôrsa]

prénoms féminins

Prèniom en Arpetan
(en OR-B)
Prononciacion la més comena
dens la zona arpetana (en AFE)
Prononciacion locâla
ou particuliére (en AFE)
Lengoua francêsa Prèniom semblâblo
en Francês
Lengoua étaliena Prèniom semblâblo
en Étalien
Alèsina * Ègzemplo Ègzemplo Alexine ???
Amèdina * Ègzemplo Ègzemplo Amédine ???
Ana Ègzemplo Ègzemplo Anne Anna
Apollonia * Ègzemplo Ègzemplo Apolline, Apollonie Apollonia
Catèlena Ègzemplo Ègzemplo Catherine Caterina
Caterine Ègzemplo Forêz [ka'trin]

Môrièna [ka'tðinə]1

Catherine Caterina
Domenica * Ègzemplo Ègzemplo Dominique Dominica
Domitilye * Ègzemplo Ègzemplo Domitille Domitilla
Èlisâ * Ègzemplo Ègzemplo Élysée Elisea
Ermina * Ègzemplo Ègzemplo Hermine ???
Fllorina * Ègzemplo Ègzemplo Florine Fiorina
Gllôda Ègzemplo Dôfenât [ʎo'da]2 Claude Claudia
Gllôdina Ègzemplo Biôjolês [ʎo'din]1
Claudine ???
Iluminâ * Ègzemplo Ègzemplo Illuminée ???
Jane Ègzemplo Biôjolês [dðɑ̃nə]1
Jeanne Giovanna
Jâneton Ègzemplo Forêz [ʒɔ̃n'tɔ̃]2 Jeanneton ???
Layida Ègzemplo Ègzemplo Adélaïde Adelaide
Madelêna Ègzemplo Brêsse [mo:dɛ'lajna]1 Madeleine Maddalena
Maria Ègzemplo Valâdes arpetanes du Piemont [ma'ʁja]2 Marie Maria
Nazèria * Ègzemplo Ègzemplo Nazairie Nazaria
Ofrêsina?? Ègzemplo Môrièna [???]4 Euphroisine Eufrasia??
Pelagia Ègzemplo Môrièna [???ðiə]4 Pélagie Pelagia
Petrolina Ègzemplo Môrièna [petro'linə]1 Pétronille Petronilla
Rouèsa Ègzemplo VDA Rouja [ruʒa]? ?? ??
Sasson Ègzemplo Bassin Chambèrien [sa'sõ] Françoise ??
Técla * Ègzemplo Ègzemplo Thècle Tecla
Terése Ègzemplo Biôjolês [terɛzə]1
Thérèse Teresa
Vitalina * Ègzemplo Ègzemplo Vitaline Vitalia, Vitalina
Zelna * Ègzemplo Ègzemplo ??? ???
Zènayida * Ègzemplo Ègzemplo Zénaïde Zenaide

Sôrses[changiér | changiér lo tèxto sôrsa]

Variântes locales[changiér | changiér lo tèxto sôrsa]

Lévros[changiér | changiér lo tèxto sôrsa]

  • STICH, Dominique (1998). Parlons Francoprovençal: une langue méconnue. Paris, L'Harmattan.
  1. GEX, Amélie (1986). Contes et chansons populaires de Savoie. Les savoisiennes, Curandera.
  2. STICH, Dominique. (2001). Francoprovençal: Proposition d'une orthographe supra-dialectale standardisée. Paris, France: Université Paris-V, pp. 572-3 "Prénoms"
  3. (fr) VIRET, R. (2006) Dictionnaire Français – Savoyard.
  4. Lou Zyéte. (2009). Le patois du haut Val d'Arly: La Giettaz, Savoie. Albertville, France: Cleopas, pp. 403-404 "Les prénoms d'autrefois en patois"
  5. BLANC, Andrée. (2012). Le Parler Savoyard. Paris, De Borée, pp. 155-156 "Prénoms".
  6. DEQUIER, Daniel (2000). La Maurienne d'autrefois - 1900-1920. Montmélian, La Fontaine de Siloé, pp. 9-11 "Les prénoms de la Maurienne" par Jean de la Vanoise (1903).
  7. RATEL, Victorin. (1976). Je parle Patois. Chambéry, Les Imprimeries réunies, pp. 171-172 "Quelques prénoms donnés autrefois aux petits Saint-Martenins".
  8. DEQUIER, Daniel & VIALLET, Jean-Henri. (1982). Un village en Maurienne: Jarrier. Saint-Avre, Imprimerie Roux, pp. 28 "Les prénoms aux 15° et 16° siècles".
  9. Villermet, Charles. (2014). Montsapey: Son patois local, une langue pure. Albertville, Imprimerie Borlet, pp. 371-373 "Les prénoms locaux des années 1900-1930".
  10. Charles Vianey - On San Moryô dè l anchin tè.
  11. Francia Joubert - La gratazon dè mon pòrè.
  12. DUCH, Célestin & BEJEAN, Henri (1998). Le patois de Tignes, Savoie. Grenoble, France: Ellug.
  13. Stich, Dominique. (2002). Dictionnaire FR-FRP. Thonon les Bains, Editions Le Carré, pp. 488-497 "La pastorale et tragi-comédie de Janin" par Jean Millet, 1633.
  14. Stich, Dominique. (2002). Dictionnaire FR-FRP. Thonon les Bains, Editions Le Carré, pp. 506-509 "La more et la filli" par Guillaume Roquille (1836).
  15. Stich, Dominique. (1884). Dictionnaire FR-FRP. Thonon les Bains, Editions Le Carré, pp. 474-479 "Le Noël de Ranchal" par Abbé Lucien Lacroix.
  16. Stich, Dominique. (2002). Dictionnaire FR-FRP. Thonon les Bains, Editions Le Carré, pp. 480-4?? "La Piemonteyza" par Bernardin Uchard.
  17. Stich, Dominique. (2002). Dictionnaire FR-FRP. Thonon les Bains, Editions Le Carré, pp. 484-487 "Proverbes, Adages, Formules et Ritournelles" par Antonin Duraffour.
  18. Stich, Dominique. (2002). Dictionnaire FR-FRP. Thonon les Bains, Editions Le Carré, pp. 498-505 "La pêche d'étang dans les Dombes" édité par le Musées des Pays de l'Ain (1993).

Setos de malyâjo[changiér | changiér lo tèxto sôrsa]

(fr) "Prénoms en francoprovençal", Région autonome Vallée d'Aoste / Lo gnalèi.